"برنامه درسی فرارشته‌ای" مبتنی بر تحلیل لایه ای علّی: مفروضه های فلسفی، دلالت ها و مدلی برای آموزش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فلسفه تعلیم و تربیت گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشگاه فردوسی مشهد

3 داشنگاه فردوسی مشهد

چکیده

چکیده: امروزه رویکرد فرارشته‌ای در کانون توجه بسیاری از رشته ها بویژه  برنامه‌ درسی  قرار گرفته است. مطالعات فرارشته ای، رویکردی جامع برای فائق آمدن بر دشوارهای برنامه درسی رشته ای و مواجهه با پیجیدگی های زندگانی بشر در عصر جدید است.در عین حال، تجلی این رویکرد  در قلمروی برنامه درسی با چالش های فلسفی و پداگوژیکی، مسائل و مسئولیت‌های مؤثر بر فرآیند تدریس، مسائل و مسئولیت‌های مؤثر بر دانشجویان، مسائل و مسئولیت‌های مؤثر بر طراحی دروس، مواجه است. در این مقاله بانظربه مواضع مختلف در خصوص رویکرد فرارشته ای، به این چالش ها پاسخ داده شده است و بنابراین مبانی معرفت شناختی، ، چارچوب مفهومی و مدل برنامه درسی فرارشته ای مبتنی بر تحلیل لایه ای علی آموزشی، برگرفته از نظریه رئالیسم انتقادی باسکار، تبیین شده است. در پایان خاطرنشان شده است که فرارشته‌ای در عرصه برنامه درسی، متضمن طیفی از تعدیل‌ها و تطبیق‌های نهادی است که در چارچوب مجموعه‌های فعلی آموزشی به‌سادگی قابل انطباق و سازواری نیستند.  بنابراین بر اساس مبادی فلسفی، معرفت شناختی و پداگوژیکی، مفهوم پردازی تازه ای از برنامه درسی فرارشته ای و دلالت های آموزشی آن ارائه شد.
 

کلیدواژه‌ها


- چاندرا موهان، بالاساب رامانیام؛ فالوز، استفن (1389) پیش به‌سوی میان رشته گرایی در قرن بیست و یکم، در یادگیری و تدریس میان‌رشته‌ای در آموزش عالی؛ نظریه و عمل، تألیف بالاساب رامانیام چاندرا موهان، ترجمه محمدرضا دهشیری، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
- خورسندی طاسکوه، علی (1387) گفتمان میان‌رشته‌ای دانش، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- خورسندی طاسکوه،علی(1388)تنوع گونه شناسی درآموزش وپژوهش میان رشته ای،فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی،دوره اول،شماره 4،صص 57-83.
- رژکوله، نیکول (1388) آموزش دانشگاهی و مطالعات میان‌رشته‌ای، ترجمه محمدرضا دهشیری، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- زایپل، مایکل (1387) مقدمه‌ای بر مطالعات میان‌رشته‌ای، مترجم: مهناز شاه علیزاده، درمجموعه مقالات مبانی نظری وروش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای، ترجمه وتدوین: سید محسن علوی پور وهمکاران، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی واجتماعی.
- شعبانی ورکی، بختیار؛ بابادی، امین (1393) تکثر رشته‌ای؛ علیه فهم رایج از همکاری رشته‌ها، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دوره 7، شماره 1، ص ص 1-25.
- فتحی واجارگاه،کورش؛موسی پور،نعمت الله؛یادگارزاده،غلامرضا(1393)برنامه‌ریزی‌درسی آموزش عالی:مقدمه‌ای بر مفاهیم،دیدگاه‌ها و الگوها،تهران، نشرمهربان.
- کلاین، جولی تامسون (1389) فرهنگ میان‌رشته‌ای در آموزش عالی، ترجمه هدایت اله اعتمادی زاده و نعمت اله موسی پور، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-
- Bussey, M. (2009). Causal layered pedagogy: Rethinking curricula practice. Journal of Futures Studies, 13(3), 19-32.
- Drake, S. M., & Burns, R. C. (2004). Meeting standards through integrated curriculum. ASCD.
- Esbjörn-Hargens, S. (2010). Integral education: New directions for higher learning. SUNY Press
- Funtowicz, S., & Ravetz, J. (2003). Post-normal science. International Society for Ecological Economics (ed.), Online Encyclopedia of Ecological Economics at http://www. ecoeco. org/publica/encyc. htm.
- Higginbotham, N., Albrecht, G., & Connor, L. (2001). Health social science: a transdisciplinary and complexity perspective| NOVA. The University of Newcastle's Digital Repository.
- Inayatullah, S. (2009). Causal layered analysis: An integrative and transformative theory and method. Futures Research Methodology, Version, 3.
- Jacobs, H. H. (1989). Interdisciplinary curriculum: Design and implementation. Association for Supervision and Curriculum Development, 1250 N. Pitt Street, Alexandria, VA 22314.
- Levin, T., & Nevo, Y. (2009). Exploring teachers’ views on learning and teaching in the context of a trans‐disciplinary curriculum. Journal of Curriculum Studies, 41(4), 439-465.
- Max-Neef, M. A. (2005). Foundations of transdisciplinarity. Ecological economics, 53(1), 5-16.
- McGregor, S. L. (2004). The nature of transdisciplinary research and practice. Kappa Omicron Nu Human Sciences Working Paper Series.
- McGregor, S. L. (2011). Transdisciplinary Axiology: To Be or Not to Be?. Integral Leadership Review, 11(3).
- McGregor, S. L. (2014). The nature of transdisciplinary research and practice. 2011b. Disponible en. Acceso el, 6.
- McKernan, J. (2008). Curriculum and imagination. Process theory, pedagogy and action research. London and New York: Taylor & Francis.
- Montuori, A. (2013). The complexity of transdisciplinary literature reviews. Complicity, 10(1/2), 45.
- Newell, W. H. (2013). The State of The field: Interdisciplinary Theory, Issues In Interdisciplinary Studies, 31, pp. 22-43
- Nicolescu, B (2002) Manifesto of Transdisciplinary, New Yourk: State University of NewYourk Press. pp. 147-152.
- Nicolescu, B. (2012). Transdisciplinarity and sustainability. Lubbock: The ATLAS Publishing. [Versãoelectrónica]. Disponivelemhttp://cirettransdisciplinarity. org/biblio/biblio_pdf/BOOK_TD_and_Sustainability. pdf, consultadoem, 22(11), 2014.
- Nicolescu, Basarab (2010) methodology of fransdiscipliniry – Levels of reality, Logic of thd in Trasddiscplinry, journal of engineering &science vol:1 No:1 (Pecember, 20101), pp. 19-38
- Nicolescu, Basarab (2011) Methodology of Transdisciplinarity-Levels of Reality, Logic of the Included Middle and Complexity.Inw Ertas, A. (Ed). Transdisciplinarity: Bridging Natural Science, Social Science, Humanities, & Engineering.
- Nikolescu, B. (1996). Transdisciplinarity, USA: Lexington, Watersign press.
- Pohl, C., & Hadorn, G. H. (2008). Core terms in transdisciplinary research. In Handbook of transdisciplinary research (pp. 427-432). Springer Netherlands.
- Regeer, B. (2004) Transdisciplinarity, Accessed at http://www.bio.vu.nl/vakgroepen/ bens/HTML/transdiscipliNl.html
- Gibbons, M., Limoges, C., Nowotny, H., Schwartzman, S., Scott, P., & Trow, M. (1994). The new production of knowledge: The dynamics of science and research in contemporary societies. Sage.